“Câu chuyện này là do một người bạn, lúc đó (đầu những năm 1920) là giáo sư ở Odessa, kể lại cho tôi. Người bạn đó tên là Igor Tamm (giải Nobel vật lý năm 1958). Một lần ông đến một làng ngoại ô gần Odessa; thành phố Odessa lúc đó do Hồng quân kiểm soát. Ông đang mặc cả với một người nông dân xem đổi sáu cái thìa bạc được mấy con gà thì làng bị một nhóm quân của Makhno chiếm. Thời gian đó quân Makhno đang hoành hành ở nông thôn, quấy rối Hồng quân. Nhìn thấy áo quần của Tamm (hay là cái gì còn lại của áo quần), lính của Makhno dẫn ông đến người chỉ huy. Người chỉ huy là một Ataman (từ trong tiếng Nga dùng để chỉ thủ lĩnh Cozak) râu rậm, đầu đội mũ lông, băng đạn súng máy đeo vòng qua trước ngực, hai quả lựu đạn lủng lẳng ở thắt lưng.
– Thằng chó đẻ, thằng cộng sản quấy rối, mày phá hoại đất mẹ Ukraina! Mày sẽ phải trả giá bằng tính mạng!
– Không – Tamm trả lời – Tôi là giáo sư ở Đại học Odessa, tôi đến đây chỉ để kiếm cái ăn!
– Bậy bạ! – Ataman trả lời – Mày là giáo sư gì?
– Tôi dậy toán.
– Toán? – Được. Mày cho tao đánh giá sai số khi ta dừng khai triển chuỗi Maclaurin ở số hạng thứ n. Mày làm được thì tao sẽ thả. Không được thì mày sẽ chết!
Tamm không tin và tai của mình, vì vấn đề này thuộc về một lĩnh vực tương đối hẹp của toán cao cấp. Dưới họng súng, với bàn tay run rẩy, ông viết lời giải và đưa cho Ataman.
– Được! – Ataman nói. Mày đúng là giáo sư. Cho mày về!
Người này là ai? Không ai biết. Nếu người Ataman này sau này không bị chết trận, có khi hắn ta đang dạy toán cao cấp ở một trường đại học của Ukraina.”
Trích G. Gamow, My World Line (Viking Press, 1970)
“Người này (Ataman) là ai”: hắn chính là cậu sinh viên trượt tốt nghiệp vì không trả lời được câu hỏi về sai số của chuỗi Maclaurin, hận đời nên theo Makhno (người có câu nổi tiếng Đánh cho bạn Đỏ trắng bệch, đánh cho bọn Trắng (bạch vệ) đỏ nhừ”).
Tuyệt vời cảm động quá
Sao lại cảm động dữ vậy ? 😀
Các GS toán muốn đi chiến đấu (làm chính trị) cũng đâu phải là hiếm đâu hén ? 🙂
Gs Vật lý mà lại nói Tôi dạy toán???